โดย ชาย วีรพล
ไทยมีจำนวนคนไร้สัญชาติในประเทศเป็นอันดับ 3 ของโลก
UN ชมไทย “พัฒนาการครั้งสำคัญในประวัติศาสตร์” ในการมอบสัญชาติให้ผู้ไร้สัญชาติที่อาศัยมานานราว 500,000 คน
เป็นก้าวสำคัญในด้าน #สิทธิมนุษยชน และการอยู่ร่วมในสังคมที่เท่าเทียม
เรื่องเหล่านี้พัฒนามาอย่างไรในสายตาโลก?
ในสายตาของนานาชาติ การตัดสินใจของประเทศไทยในการให้สัญชาติแก่ผู้ไร้สัญชาติถือเป็นการก้าวกระโดดที่สำคัญในด้านสิทธิมนุษยชน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของประเทศในการสร้างสังคมที่เท่าเทียมและเปิดกว้าง การกระทำดังกล่าวได้รับการชื่นชมจากองค์กรระหว่างประเทศ เช่น สหประชาชาติ โดยเฉพาะจาก UNHCR ซึ่งเป็นองค์กรที่ทำงานเกี่ยวกับการดูแลผู้ลี้ภัยและคนไร้สัญชาติ
การให้สัญชาติแก่คนไร้สัญชาติในประเทศไทยมีผลกระทบเชิงบวกต่อภาพลักษณ์ของประเทศในระดับสากล ทำให้ประเทศไทยได้รับการมองในแง่บวกในฐานะประเทศที่ยึดมั่นในหลักการสิทธิมนุษยชนและพยายามแก้ไขปัญหาที่มีความซับซ้อน นอกจากนี้ ประเทศไทยยังได้เข้าร่วมในโครงการต่าง ๆ ที่มุ่งหวังจะทำให้ปัญหานี้ได้รับการแก้ไขอย่างจริงจัง เช่น การเข้าร่วมเป็นสมาชิกของ Global Alliance to End Statelessness
นานาชาติถือว่าความก้าวหน้าของประเทศไทยในเรื่องนี้เป็นตัวอย่างที่ดีที่สามารถสร้างแรงบันดาลใจให้กับประเทศอื่น ๆ ในการแก้ไขปัญหาคนไร้สัญชาติที่มีอยู่ทั่วโลก
ไทยและคณะมนตรีสิทธิมนุษยชน
เมื่อเดือน ตค 2024 ที่ผ่านมา ประเทศไทยเพิ่งชนะการโหวตเป็นสมาชิกคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ ในระยะเวลาปี 2025-2027 ซึ่งจะทำให้เห็นบทบาทของไทยในเวทีโลกและการดำเนินงานด้านสิทธิมนุษยชน
1 พย 2024 ประเทศไทยได้รับคำชมจากองค์การสหประชาชาติ (UN) ในการมอบสัญชาติให้กับผู้ไร้สัญชาติที่อาศัยในประเทศมาอย่างยาวนานประมาณ 500,000 คน ถือเป็นก้าวสำคัญในด้านสิทธิมนุษยชนและการสร้างสังคมที่เท่าเทียม
การแก้ปัญหาอันยาวนาน
ตั้งแต่ปี 2004 ประเทศไทยได้มีการปรับปรุงกฎหมายเพื่อให้ผู้ไร้สัญชาติสามารถเข้าถึงการศึกษาได้ โดยเฉพาะการเรียนฟรีสำหรับเยาวชนไร้สัญชาติ เพื่อเพิ่มโอกาสให้ได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐาน แม้ว่าการเข้าถึงการศึกษาระดับสูงและการทำงานในบางสายอาชีพจะยังคงมีข้อจำกัด
การช่วยเหลือกลุ่มชาติพันธุ์ไร้สัญชาติ
ตั้งแต่ปี 2005 ไทยเริ่มช่วยเหลือกลุ่มชาติพันธุ์ไร้สัญชาติ โดยจัดทำทะเบียนและออกบัตรประจำตัวให้แก่พวกเขา แต่กระบวนการพิสูจน์ตัวตนยังคงเป็นขั้นตอนที่ซับซ้อนและใช้เวลา รวมถึงต้องใช้งบประมาณสูง ทำให้การช่วยเหลือผู้ไร้สัญชาติยังล่าช้า
ในปี 2023 ประเทศไทยได้ปรับแก้กฎหมายสัญชาติ เพื่อให้กลุ่มไร้สัญชาติที่อาศัยในประเทศมาอย่างยาวนานมีสิทธิ์ในการขอสัญชาติได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ ยังได้เพิ่มโอกาสทางเศรษฐกิจให้กับกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในไทย
นโยบายเร่งรัดการแก้ไขปัญหาสัญชาติ
29 ตค. 2024 คณะรัฐมนตรีได้อนุมัติหลักเกณฑ์เพื่อเร่งรัดการแก้ไขปัญหาสัญชาติและสถานะให้แก่บุคคลไร้สัญชาติราว 500,000 คนที่อาศัยในไทยมานาน นโยบายนี้จะช่วยยุติการพิสูจน์ตัวตนอันยาวนาน และสร้างโอกาสใหม่ให้กับผู้ไร้สัญชาติในการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐาน
นโยบายนี้จะช่วยให้ผู้ไร้สัญชาติสามารถเข้าถึงสิทธิในการศึกษา บริการสุขภาพ และโอกาสทางสังคม ซึ่งจะช่วยลดความเหลื่อมล้ำในชุมชนและสร้างสังคมที่เป็นธรรมยิ่งขึ้น
ดราม่าเรื่องการให้สัญชาติไทย
เสียงคัดค้านจากประชาชนในโลกโซเชียลมีเดียโดยเฉพาะจากกลุ่มผู้ที่กังวลว่าการให้สัญชาติจะกระทบต่อความมั่นคงของชาติ รวมถึงปัญหาคนต่างด้าวที่อาจล้นเมืองและการแย่งอาชีพกับคนไทย ผู้ที่คัดค้านยังชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการคัดกรองและตรวจสอบประวัติของผู้ที่จะได้รับสัญชาติอย่างละเอียดรอบคอบ
ในขณะที่เสียงวิจารณ์ยังคงดำเนินต่อไป รัฐบาลได้ออกมาชี้แจงเพื่อบรรเทาความกังวล โดยนายภูมิธรรม เวชยชัย รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ยืนยันว่าการให้สัญชาติจะมีขั้นตอนการตรวจสอบและสามารถถอนรายชื่อได้หากพบปัญหา นอกจากนี้ นางสาวไตรศุลี ไตรสรณกุล โฆษกกระทรวงมหาดไทย ยังย้ำว่าการดำเนินการนี้เป็นไปตามหลักสิทธิมนุษยชนสากล
จำนวนผู้ไร้สัญชาติ
ตามข้อมูลจาก UNHCR (2022) จำนวนประชากรที่ไร้สัญชาติใน 10 ประเทศที่มีจำนวนผู้ไร้สัญชาติมากที่สุดมีดังนี้ [แหล่งข้อมูล]:
- บังกลาเทศ: 952,309 คน
- ไอวอรีโคสต์: 931,076 คน
- ไทย: 573,898 คน
- เมียนมา: 473,440 คน
- ลัตเวีย: 187,404 คน
- ซีเรีย: 160,000 คน
- รัสเซีย: 95,161 คน
- คูเวต: 92,000 คน
- กัมพูชา: 75,000 คน
- ซาอุดิอาระเบีย: 70,000 คน
ความมุ่งมั่นของ UN
นโยบายนี้ยังสอดคล้องกับเป้าหมายของ UN ซึ่งชี้ให้เห็นว่าทั่วโลกยังคงมีคนไร้สัญชาติถึง 4.4 ล้านคน โดย UNHCR สามารถช่วยเหลือเรื่องสัญชาติได้เพียง 500,000 คน ทำให้การช่วยเหลือของไทยกลายเป็นตัวอย่างสำคัญในการแก้ปัญหานี้
แถลงการณ์จาก UNHCR
Hai Kyung Jun ผู้อำนวยการสำนักงาน UNHCR ประจำเอเชียและแปซิฟิก กล่าวแถลงว่า
“การอนุมัติของคณะรัฐมนตรีไทยในการจัดทำแนวทางเร่งรัดเพื่อให้ได้สัญชาติถาวรและสัญชาติแก่ประชาชนไร้สัญชาติเกือบครึ่งล้านคน ถือเป็นการพัฒนาเชิงประวัติศาสตร์อย่างแท้จริง”
การตัดสินใจนี้นำมาซึ่งความโล่งใจที่รอคอยมานานสำหรับ 335,000 ผู้ที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยมาอย่างยาวนาน รวมถึงสมาชิกของกลุ่มชาติพันธุ์ที่ได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการ และเกือบ 142,000 เด็กของพวกเขาที่เกิดในประเทศไทย
“UNHCR หวังว่าจะได้ร่วมงานกับรัฐบาลไทยอย่างใกล้ชิดในการดำเนินการตามคำตัดสินนี้และยุติปัญหาคนไร้สัญชาติในประเทศ”
มองไปข้างหน้า
ไทยมีจำนวนคนไร้สัญชาติในประเทศเป็นอันดับ 3 ของโลก แต่จำนวนประชากรไร้สัญชาติทั่วโลกที่ได้รับการลงทะเบียนจากรัฐเป็นเพียงส่วนหนึ่ง ยังมีจำนวนมากที่ไม่ได้รับการเข้าค่ายนี้ การพัฒนานโยบายในไทยจึงถือเป็นก้าวสำคัญที่มีผลกระทบต่อสิทธิมนุษยชนและความเป็นธรรมในสังคม
ความก้าวหน้าที่เกิดขึ้นในประเทศไทยนี้เป็นการสะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงทางความคิดและการพัฒนานโยบายที่มีความใส่ใจต่อสิทธิมนุษยชน เป็นสัญญาณที่ดีในการสร้างสังคมที่ยั่งยืนและเท่าเทียม การดำเนินการดังกล่าวไม่เพียงแต่จะช่วยบรรเทาปัญหาความทุกข์ยากให้กับคนไร้สัญชาติ แต่ยังช่วยให้สังคมไทยเป็นสังคมที่มีความหลากหลายและเข้มแข็งมากยิ่งขึ้น
หากประเทศไทยสามารถดำเนินการตามแนวทางนี้อย่างต่อเนื่อง จะเป็นการส่งเสริมภาพลักษณ์ของประเทศในระดับสากลในฐานะที่เป็นประเทศที่มุ่งมั่นต่อการพัฒนาสิทธิมนุษยชนและการแก้ไขปัญหาที่มีความซับซ้อนอย่างคนไร้สัญชาติได้อย่างแท้จริง
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะมีความก้าวหน้าในด้านนี้ แต่นานาชาติยังคงให้ความสนใจในความท้าทายที่ประเทศไทยต้องเผชิญในการบังคับใช้กฎหมายและนโยบายให้เป็นจริง รวมถึงการรับประกันว่าทุกคนจะได้รับการปฏิบัติอย่างเท่าเทียมกันโดยไม่มีการเลือกปฏิบัติ นอกจากนี้ การตรวจสอบและการติดตามผลที่เกิดขึ้นหลังจากการให้สัญชาติยังเป็นสิ่งที่มีความสำคัญ เพื่อให้แน่ใจว่าผู้ได้รับสัญชาติสามารถเข้าถึงสิทธิและโอกาสที่พวกเขาควรจะได้รับอย่างแท้จริง
แหล่งช้อมูล
Thailand Bids for a Seat on the UN Human Rights Council
VOA Thai
Investing in a Global Future – Full Research Report
UNICEF Thailand
Stateless Minorities Struggle for Recognition, Services in Thailand
VOA News
American Lisa Nesser Gives Free Education to Stateless Children from Burma
VOA News
Overcoming Statelessness in Thailand
Bangkok Post
Thai Government News: Ministry Details
Thai Government
End Statelessness
UNICEF Thailand
Spotlight on Statelessness
UNHCR Reporting
News Comment: Thailand Takes Major Step Towards Ending Statelessness
UNHCR
International Statistics on Statelessness
Statistics Norway
คัดค้านให้สัญชาติไทย
Channel 7
เกี่ยวกับผู้เขียน
ชาย ในระบบโรงเรียน เขาเรียนมาทางด้านวิศวกรรมโยธา มีประสบการณ์ด้านวิชาการเกี่ยวกับน้ำและสภาพอากาศ เขาก้าวเข้าสู่วงการ Startup มีความสนใจในการขับเคลื่อนภาคประชาชน โดยมองผ่านมุมมองด้าน non-technical เช่น ศิลปะ ประวัติศาสตร์ และการเมือง เขายังมีโอกาสคลุกคลีกับศิลปินที่มีมุมมองหลากหลายและที่แตกต่าง ทำให้เขาได้เรียนรู้และเปิดรับแนวคิดใหม่ๆ เกี่ยวกับโลก